op reis MET GESTEENTEN op reis

De expositie over zwerfstenen is vernieuwd en uitgebreid. Op de museumzolder is een uitgebreid overzicht van gesteenten die tijdens één van de ijstijden door het ijs uit Scandinavië naar Nederland gebracht zijn. De gesteenten zijn gerangschikt naar hun herkomstgebied. De gesteenten hebben een lange reis naar ons land achter de rug – een fenomeen op zichzelf! Maar daarnaast vertellen deze gesteenten spannende verhalen over de ontstaansgeschiedenis van de herkomstgebieden. Zij vertellen verhalen over perioden met gebergtevorming waardoor aanwezige gesteenten onder invloed van de druk en temperatuur langzaam veranderden in gesteenten als gneis en kwartsiet. Zij vertellen verhalen over heet magma dat diep in de aarde ontstond en in de aardkorst stolde tot gesteenten als graniet en gabbro. Zij vertellen verhalen over hevige vulkaanuitbarstingen: kolkende lava die uitstroomde over het aardoppervlak en aswolken die kilometers ver de lucht in geschoten werden. We nodigen je uit om met deze gesteenten op reis te gaan. Terug naar een ver verleden waarin Scandinavië op de kaart gezet werd. Terug naar de tijd waarin het landijs Nederland bedekte en de Scandinavische gesteenten hun reis naar Nederland maakten.

ZWERFSTENEN

Nederland bestaat voor het grootste deel uit zand en klei. Toch zijn er in de noordelijke helft van Nederland brokstukken hard gesteente te vinden. Deze gesteenten komen uit Scandinavië. Hoe komen deze gesteenten hier? Wij leven nu in een periode die het Holoceen wordt genoemd. Deze periode begon circa 10.000 jaar geleden. De periode hiervoor wordt het Pleistoceen genoemd. Gedurende het Pleistoceen waren er perioden dat het zo koud werd dat de gletsjers in Scandinavië steeds groter werden en zich over grote delen van Europa konden verspreiden. Dit gebeurde een aantal malen – deze perioden worden ijstijden genoemd.

Gedurende de Saale-ijstijd werd ook
Nederland door dit ijs uit Scandinavië bedekt. Het stromende ijs pakte onderweg overal brokstukken steen op en nam deze mee naar Nederland! Het worden zwerfstenen genoemd. Deze zwerfstenen bestaan vaak uit gesteenten die op veel plaatsen in Scandinavië te vinden zijn. Soms echter zitten er gesteenten tussen die slechts op een bepaalde plek voorkomen. Als dit gesteente, dat we een gidsgesteente noemen, in Nederland gevonden wordt kunnen we dus precies bepalen waar het gesteente vandaan gekomen is, en welke route het ijs heeft afgelegd. Door zoveel mogelijk zwerfstenen te bestuderen kun je dus ook informatie over de ijs beweging in het Pleistoceen vergaren!